در اپیزود پنج و نیم موضوع عوارض خروج و تبعات ناشی از افزایش اون رو به طور جامع بررسی می کنیم.
متن اپیزود
اپیزود پنج و نیم – خروج پرخرج (بررسی عوارض خروج)
کیمیا: سلام
سالار: اینجا یه رادیو واسه جولون دادنه
کیمیا: رادیو جولون رو می‌تونین از طریق کانال تلگرام این رادیو بشنوید، کافیه رادیوجولون رو در تلگرام سرچ کنید. همینطور می تونین از طریق بیپ‌تونز، شنوتو و تهران پادکست به همه اپیزودهای ما گوش بدید.
موسیقی
کیمیا: از ابتدا قرارمون بر این بود که رادیو جولون به سفر و موضوعات مرتبط با سفر بپردازه. این روزها با توجه به نگرانی‌هایی که به علت افزایش عوارض خروج در لایحه بودجه سال 97 به وجود اومده، تصمیم گرفتیم یک اپیزود رو به این موضوع اختصاص بدیم تا بعد از تمامی خشم‌ها، ناراحتی‌ها و عکس‌العمل‌های ناگهانی بتونیم با موضوع واقع‌بینانه برخورد کنیم.
کیمیا: همونجور که می‌دونید طبق لایحه بودجه سال 97 عوارض خروج از کشور به 220 هزار تومان افزایش پیدا کرده. افزایش 300 درصدی که در گام‌های بعدی بیشتر هم میشه. این مبلغ در سفر دوم 330 و از سفر سوم 440 هزار تومان در نظر گرفته شده.
قانون دریافت عوارض خروج از کشور از کجا میاد؟
سالار: اولین سوالی که پیش میاد اینه که قانون دریافت عوارض خروج از کشور از کجا میاد.
این قانون در سال 64 تو مجلس و شورای نگهبان تصویب شد و به واسطه این قانون دولت مجاز شده که از هر مسافری که با گذرنامه ایرانی سفر می‌کنه، عوارض خروج دریافت کنه. البته این قانون استثناء‌هایی هم داشته که شامل افراد زیر هفت سال و شاغلین برخی مشاغل و شرایط خاص میشه. مسافران زیارتی هم 50٪ تخفیف دریافت می‌کردن.
سالار: درسال 64 عوارض خروج 5 هزارتومان برای بار اول و ده هزار تومان برای بار دوم در نظر گرفته شده بود. قرار هم بر این بود که این عوارض به حساب درآمدهای عمومی کشور بره و بخشیش برای توسعه گردشگری خرج بشه.
رضا هاشمی وکیل دادگستری برامون از پشتوانه قانونی این موضوع میگه
موسیقی
مبنای حقوقی عوارض خروج از کشور چیست؟
رضا (مهمان برنامه): سلام.
من رضا هاشمی، وکیل دادگستری، نکاتی رو در خصوص الزام افراد به پرداخت مبلغ تحت عنوان عوارض خروج از کشور به شما یادآوری میکنم. به نظر من این حق تمام شهروندانه که بدونن به موجب کدوم قانون مکلّف به پرداخت این مبلغ به دولت هستن. آیا اصلا تصویب این مبلغ مبنای قانونی داره؟
این قانون در سال 64 تحت عنوان قانون پرداخت عوارض خروج از کشور به تصویب رسید. هدف از تصویب این قانون چی بود؟
یک: جلوگیری از خروج ارز از کشور،
و دو: جبران بخشی از هزینه‌های دولت در زمان جنگ.
در این قانون که شامل 1 ماده واحده و 6 تا تبصرس، هیچگونه صحبتی از مقدار افزایش مبلغ، حد نصاب افزایش و یا تعداد دفعات افزایش مبلغ، به میون نیومده.
به موجب صدر این ماده، صرفا افراد مکلف شدن در زمان خروج از مرزهای هوایی، دریایی و زمینی، مبلغی رو تحت عنوان عوارض خروج از کشور به دولت پرداخت کنن.
پس مبنای افزایش این عوارض کدوم قانونه؟
دولت در بودجه 97 بر مبنای کدوم قانون سه برابر افزایش داد عوارض خروج از کشور رو.
ماده 45 قانون مالیات‌های مستقیم صراحتا بیان می‌کنه که دولت هر سه سال یک‌بار با توجه به نرخ تورم، نکته مهمّش اینه، با توجه به نرخ تورم و با تصویب هیئت وزیران، می‌تونه نسبت به افزایش این قیمت اقدام کنه.
سوالی که اینجا مطرح میشه اینه که، طی چند سال اخیر، رئیس جمهور آقای روحانی، همواره تاکید داشته که تورّم کنترل شده و زیر 10 درصده، در نتیجه افزایش سه برابری و صد درصدی عوارض خروج از کشور، با آماری که در خصوص تورم می‌دن هم‌خوانی نداره.
من فکر میکنم با توجه به روح قانون و نص قانون، کمیسیون تخصصی مجلس در زمان رسیدگی بودجه 97، میتونن این مبلغ رو تعدیل و این طرحی که در بودجه پیشنهاد شده رو رد کنن. امیدواریم.
موسیقی
کیمیا: نکته ای که تو تصویب این قانون خیلی عجیبه، اینه که شورای نگهبان زمان تائید این قانون به اصل بیستم قانون اساسی اشاره کرده و مشخصا گفته که طبق قانون اساسی حق مسافرت و آزادی سفر جزو حقوق مسلم هر فرده و گرفتن این حق خلاف موازین شرعی و قانون اساسیه، اما همونجور که رضا اشاره کرد، به دلیل وضع فوق‌العاده در زمان جنگ تحمیلی، این قانون با اکثریت آرا تصویب شد. متاسفانه با گذشت بیش از سی سال از زمان تصویب این قانون و اتمام جنگ این قانون همچنان به قوت خودش باقیه و مصلحت زمان گذشته، اجبار زمان حال شده.
سالار: در حال حاضر نرخ عوارض برای سفرهای هوایی 75 هزار تومن و سفرهای زمینی 25 هزار تومنه که اینطور که از وجنات لایحه جدید برمیاد هیچ تفاوتی بین سفر زمینی و هوایی دیده نشده. از محمدجواد ترابی، معاون سردبیر روزنامه هفت صبح پرسیدیم که نظر اهالی رسانه در این باره چیه:
قانون دریافت عوارض خروج از کشور چه تبعاتی برای گردشگری دارد؟
محمدجواد (مهمان برنامه): سلام، امیدوارم که خوب و خوش باشین، گرچه این روزها در جامعه گردشگری خیلی از دوستان ناراحتن از قانون عجیب و غریب عوارض خروج از کشور که دولت پیشنهاد کرده به مجلس شورای اسلامی برای اینکه مصوب بشه.
چند تا از مشکلاتی که این لایحه به وجود میاره ما در اینجا بهش اشاره میکنیم، موضوعاتی که خودمونم اون رو پوشش رسانه‌ای دادیم.
یکی از مسائلی که به وجود میاره اینه که هیچ فرقی میون سفرهای هوایی، زمینی و دریایی در این بخش از لایحه بودجه دیده نشده.
چرا من این رو میگم، بخاطر اینکه شما تصویر بکنید همین حالا اگه کسی بخواد زمینی از کشور خارج بشه، حول و حوش 25 هزار تومن باید پرداخت کنه، در حالیکه اگه بخواد سال دیگه این سفر رو بره 220 هزار تومنه.
این هزینه بازم هزینه گزافیه بخاطر اینکه عموما خیلی از سفرهایی که ارزون قیمت هستن، با رقم‌های بسیار کم بسته میشه، مثلا همین الان پروازهایی که به گرجستان هست برای روزهای وسط هفته با هتل 170-80 تومن در میاد، که هزینه بسیار پایینیه. شما حالا حساب بکنید، 220 هزار تومن تازه برای سفر اول، به این رقم اضافه بشه.
موسیقی
محمدجواد (مهمان برنامه): بسیاری از اون گردشگرهایی که ارزون سفر می‌رن، زمان های‌سیزن یا اوج سفر به سفر نمیرن تا بتونن 4 تا تجربه بیشتر داشته باشن، باید این حق انتخاب تعدد خروج از کشور رو داشته باشن.
ولی این اتفاق می‌افته که جلوی سفرهای این دوستان گرفته میشه، کما اینکه پیش‌بینی هم میشه که رغبت سازمان گردشگری هم به این سمت بوده و رغبت سیاست‌گذاران به این سمت بوده که جلوی این تعدد سفرات گرفته بشه، چرا اینکه الان ما 9 میلیون سفر خروجی داریم، 5 میلیون سفر ورودی داریم.
آقای مونسان هم دیروز اعلام کردن که یعنی تو روزهای اخیر، همون روز نخست اعلام کردن که 160 میلیارد انتظار دارن که از عوارض خروج به حساب سازمان گردشگری ریخته بشه. گفتن از هر نفر هم 40 هزار تومن از مبلغ 220 هزار تومن تا هر چند هزار تومن به حساب سازمان گردشگری ریخته میشه.
خب یه ضرب و تقسیم ساده به ما می‌رسونه که آقای مونسان عملا می‌گن که 4 میلیون نفر سال دیگه دارن از کشور خارج می‌شن. خب 4 میلیون نفر از کشور خارج می‌شن یعنی که انتظار می‌ره که 5 میلیون نفر از آمار مسافران خروجی ایرانی کاهش پیدا کنه، کاسته بشه و این شاید یک رزومه خوب برای دوستان خواهد بود که خب ما تعداد گردشگران خروجی‌مون کمتر از تعداد گردشگران ورودی میشه، چرا که تعداد گردشگرای ورودی 5 میلیونه، این میشه 4 میلیون. ولی در اصل اینه که ما با جریمه کردن مردم داریم این کار رو انجام می‌دیم.
گرچه یک روز بعد از اینکه این خبر در رسانه ها منتشر شد و در شبکه‌های اجتماعی بازتاب وسیعی پیدا کرد آقای مونسان در اکانت توییتری خودشون که این اکانت البته تیک آبی نداره ولی ما مطمئن هستیم که این اکانت متعلق به خودشونه بخاطر اینکه سازمان میراث فرهنگی این خبر رو منتشر کرد، نسبت به هزینه‌ی بالای این عوارض خروج از کشور واکنش نشون دادن، گرچه سازمان میراث قصد داشته که عوارض خروج از کشور بیشتر بشه و از 10 هزار تومن سهمش به 40 هزار تومن برسه، یعنی افزایش 30 هزار تومنی رو حداقل انتظار می‌کشیده، ولی گویا افزایش بیش از اونِ این مبلغ کار سازمان میراث فرهنگی نبوده و احتمالا دوستان در سازمان برنامه‌ی بودجه این حرکت رو انجام دادن و این افزایش قیمت تصاعدی گویا بدون هماهنگی سازمان میراث بوده. حالا الان این بحث نه در شبکه‌های اجتماعی فقط، نه در رسانه‌ها، نه میان مجلس و دولت، بلکه حتی بین دو بخش از دولت هم مطرحه و سازمان میراث فرهنگی همه توجه‌ها رو سمت سازمان برنامه بودجه برده.
موسیقی
آیا فقط ایرانی‌ها عوارض خروح از کشور می‌دهند؟
سالار: ما تنها کشوری نیستیم که عوارض خروج پرداخت میکنیم، اما این عوارض تو اغلب کشورها به صورت مالیاتی بر قیمت پرواز و در زمان خرید بلیت دیده میشه. مثلا آلمانی‌ها برای سفرهای طولانی باید در حدود 50 دلار عوارض پرداخت کنند، یا انگلیسی‌ها باید بسته به کلاس پروازی و یا مدت زمان پروازشون چیزی بین 100 تا 200 دلار عوارض بدن. کشورهایی مثل روسیه و استرالیا هم از مسافرانشون عوارض خروج می‌گیرن، اما یادمون نره که این کشورها، کشورهای توسعه یافته‌اند و میانگین درآمد سالانه مردمشون هم چندین برابر ماست. اگر این عوارض 440 هزار تومنی یا به عبارتی 110 دلاری برای ایران تصویب بشه، ما جزو 10 کشور اول دنیا از لحاظ مقدار عوارض خروج میشیم.
موسیقی
کیمیا: یه نکته مهم این وسط وجود داره و اون اینه که ما هم توی بلیت‌هامون تحت عنوان مالیات و هزینه‌های دیگه عوارض پرداخت میکنیم و هم عوارض خروج از کشور.
باید بگیم که داستان به همین‌جا ختم نمی‌شه. همونجور که می‌دونید الان چند ماهه که دیگه ارز مسافرتی هم به مسافرا تعلق نمی‌گیره. با توجه به اختلاف ارز دولتی و آزاد، این به اون معنیه که هر مسافر چیزی در حدود 200 هزار تومن هم از این راه ضرر می‌کنه. تا اینجا چقدر شد؟
موسیقی
سالار: مساله دیگه‌ای که مهمه اینه که از همون ابتدا قرار بوده تا بخشی از این درآمد خرج زیرساخت‌های گردشگری بشه. سوالی که پیش میاد اینه که آیا چنین اتفاقی افتاده؟ آیا تا الان بیلانی منتشر شده که درآمد دولت از این بخش چقدر بوده و چقدرش کجا و به طور خاص تو کدوم زیرساخت گردشگری خرج شده؟
کیمیا: همونجور که محمد جواد گفت برآورد دولت اینه که سال آینده، 9 میلیون گردشگر خروجی به 4 میلیون یعنی بیش از 50 درصد کاهش پیدا کنه. سفرهایی که متولیش آژانس‌هایی هستن که بخش مهمی از صنعت گردشگری هستن و شغل هزاران نفر وابسته به اون‌هاست، از اونجایی که به گفته دولت هدف از تمامی این افزایش هزینه‌ها رونق گردشگریه، به نظر میاد بخش بزرگی از این صنعت در نظر گرفته نشده.
موسیقی
از نظر ما ساعت‌ها میشه درباره تبعات منفی این لایجه صحبت کرد. اما ما به عنوان بخشی از جامعه گردشگری از کمیسیون فرهنگی و همینطور کمیسیون برنامه و بودجه‌ی مجلس انتظار داریم تا توی این راه کنار ما باشن…
پیاده‌سازی متن: رویا بویری
